Infographic Template Galleries

Created with Fabric.js 1.4.5 Badanie wrażliwości czytelników prasy na błędy frazeologiczne Najpierw chcieliśmy sprawdzić, czy ludzie są wrażliwi na błędy, które pojawiają się w tekstach medialnych. W tym celu poprosiliśmy ich o ocenę normatywną 9 nagłówków (7 błędnych i 2 poprawnych), zwierających związki frazeologiczne. Respondenci poprawnie odtworzyli też struktury frazeologiczne w obu nagłówkach, w których nie ma innowacji. Ankietowani nie rozpoznali tylko jednej innowacji frazeologicznej. Respondenci poprawnie odtworzyli struktury siedmiu z ośmiu innowacji frazeologicznych. Wnioski te nie biorą jednak pod uwagę rozkładu odpowiedzi. Czym innym jest bowiem sytuacja, w której zdecydowana większość respondentów wybiera poprawną odpowiedź, a czy innym rozkład poprawnych odpowiedzi w stosunku 50/50. W kolejnym etapie analizy weźmiemy pod uwagę zróżnicowanie odpowiedzi ankietowanych. W mniej niż połowie przykładów (4 z 9) badani zdecydowanie opowiadali się za którąś z opcji (bazując na wynikach wyznaczyliśmy próg zdecydowania na około 70%). Z sytuacją taką mieliśmy do czynienia w pytaniach: 10, 11, 13, 16 tu wrażliwość na innowacje była zdecydowanie największa. Stwierdzić można, że wrażliwość ta ogólnie jest duża, należy jednak wziąć pod uwagę, że w 5 z 9 przypadkach, a więc prawie w połowie, stosunek odpowiedzi błędnych do poprawnych (wychwycenie lub nie innowacji frazeologicznej) zazwyczaj wynosił 50/50 lub 60/40. A zatem znacząca ilość przykładów wzbudziła w badanych istotne wątpliwości. Należy nieco przeformułować konkluzje: o ile generalnie rzecz biorąc, wrażliwość na błędy frazeologiczne jest duża, to badani wyczuleni są przede wszystkim na najbardziej oczywiste błędy, natomiast mniej oczywiste przykłady wzbudzają w nich niepewność. Możemy więc stwierdzić, że wyczulenie na innowacje frazeologiczne wśród czytelników tekstów prasowych jest duże, ale znacząco spada ono przy pewnych typach naruszeń frazeologicznych. Zastanówmy się, jakie to typy. Zauważyć można, że respondenci są zdecydowani w przypadku istotnych strukturalnych przekształceń, jak na przykład połączenie dwóch członów różnych związków frazeologicznych (pytanie 16). Za wyraźny błąd można również uznać zastąpienie jednego zesłów związku frazeologicznego słowem z tego samego paradygmatu (10, 11). Naruszenia oczywiste Także rozkład odpowiedzi w pytaniach, co do których respondenci mieli duże wątpliwości, zorganizowany jest wokół kwestii zmiany elementów tego samego paradygmatu. Zachodzi tu jednak pewna różnica stopnia. Wyróżnić możemy grupę graniczną, w której odsetek odpowiedzi błędnych jest stosunkowo mały (pytanie 9. i 12.). Związek zostaje zmieniony tu w wyraźny sposób, choć nie na tyle, żeby zdecydowana większość ankietowanych była przekonana o błędzie w tekście prasowym. Wreszcie w dwóch przypadkach (8. i 15.), odpowiedzi poprawne i błędne znajdują się w stosunku 50/50. Naruszenia nieoczywiste Jak widać, w pytaniu 8. zostały ze sobą połączone dwa związki frazeologiczne: ponieść porażkę” i odnieść zwycięstwo. Jednakże zmiana zachodzi tylko i wyłącznie w prefiksie jednego ze słów, co czyni ją stosunkowo niewielką w porównaniu z innymi. W przypadku pytania 15. zmiana jest istotna (słodka zemsta, a nie gorzka). Zaproponować można tu wyjaśnienie polegające na tym, że negatywnie wartościowane słowo gorzka rozumiane jest w kontekście raczej negatywnie wartościowanej zemsty. Podsumowując, twierdzimy, że badani przez nas czytelnicy tekstów prasowych są wrażliwi na innowacje frazeologiczne, natomiast ich wrażliwość spada, gdy zmiana struktury związku jest niewielka, a przez to niezauważalna. Ponadto, wątpliwości co do poprawności związków frazeologicznych narastają w sytuacjach, w których mamy do czynienia ze zmianą polegającą na zastąpieniu jednego z elementów innym elementem z tego samego paradygmatu. W związku z tym możemy interpretować całościowe wyniki badania nie w kategoriach poprawności, ale otwartości na innowacje językowe. Innymi słowy, czytając tekst prasowe nasi respondenci nie tyle przeoczają pewne błędy, co ze względu na kontekst mogą zakładać, że mają do czynienia z twórczym przekształceniem związku frazeologicznego przez autora, nie zaś z pomyłką. Wedle tej interpretacji wątpliwości co do poprawności przedstawionych przez nas przykładów nie świadczą więc przede wszystkim o niekompetencji językowej badanych, ale raczej o rozmyciu granicy pomiędzy błędem a innowacją w przypadku odbioru tekstów, których jedną z funkcji jest funkcja estetyczna, jak teksty publicystyczne. Źródła nagłówków wykorzystanych w ankiecie:-gazeta.pl-fakt.pl-rp.pl-se.pl Agata Koptewicz i Aleksander Trojanowski Literatura pomocnicza Markowski A., Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, wyd. PWN, Warszawa 2012. Wyniki badań Uznajemy, że badani odznaczają się dużą znajomościąfrazeologizmów, ponieważ większość w prawie wszystkich przykładach rozpoznała innowacje. Należy nieco przeformułować konkluzje: o ile generalnie rzecz biorąc, wrażliwość na błędy frazeologiczne jest duża, to badani wyczuleni są przede wszystkim na najbardziej oczywiste błędy, natomiast mniej oczywiste przykłady wzbudzają w nich niepewność. Możemy więc stwierdzić, że wyczulenie na innowacje frazeologiczne wśród czytelników tekstów prasowych jest duże, ale znacząco spada ono przy pewnych typach naruszeń frazeologicznych. Zastanówmy się, jakie to typy.
Create Your Free Infographic!